Επιαμφιβληστροειδική μεμβράνη
Το μάτι είναι σαν τη φωτογραφική μηχανή. Έχει το φακό και ένα άνοιγμα εμπρός που βοηθούν στην εστίαση των αντικειμένων στον αμφιβληστροειδή. Ο αμφιβληστροειδής είναι μια λεπτή μεμβράνη που είναι ευαίσθητη στο φως, όπως το φιλμ στη φωτογραφική μηχανή. Η ωχρά βρίσκεται στο κέντρο του αμφιβληστροειδούς, εκεί όπου εστιάζεται το φως. Είναι υπεύθυνη γι’ αυτά που βλέπουμε ακριβώς μπροστά μας, για δραστηριότητες όπως γράψιμο και διάβασμα και για την αντίληψη των χρωμάτων. Ο υπόλοιπος αμφιβληστροειδής μας δίνει την περιφερική όραση. Η κοιλότητα μπροστά από τον αμφιβληστροειδή είναι γεμάτη με μια διαφανή ουσία σαν ζελέ που λέγεται υαλοειδές. Στη γέννηση και στη νεαρή ηλικία το υαλοειδές έχει συμπαγή και ομοιόμορφη δομή αλλά με τα χρόνια αρχίζει να συρρικνώνεται και να υγροποιείται με αποτέλεσμα τελικά να ξεκολλά από τον αμφιβληστροειδή. Η διαδικασία αυτή ονομάζεται “οπίσθια αποκόλληση υαλοειδούς”.
Μπορεί να παρουσιαστούν συμπτώματα όπως μυγάκια αλλά χωρίς περαιτέρω συνέπειες. Σε ορισμένα άτομα όμως, κατά την οπίσθια αποκόλληση υαλοειδούς, στα σημεία που το υαλοειδές είναι πιο στερεά συνδεδεμένο με τον αμφιβληστροειδή μπορεί να δημιουργηθεί μικροσκοπική ζημιά στην εσωτερική επιφάνειά του. Εάν αυτό συμβεί στην κεντρική περιοχή του αμφιβληστροειδούς, την ωχρά, τότε ξεκινά μια επουλωτική διαδικασία με κινητοποίηση και μετατόπιση κυττάρων του αμφιβληστροειδούς τα οποία απλώνονται στην επιφάνειά του σε μια προσπάθεια να επουλωθεί η περιοχή της ζημιάς. Αυτή η λεπτή μεμβράνη ουλώδη ιστού ονομάζεται “επιαμφιβληστροειδική μεμβράνη” και οδηγεί σε μηχανική παραμόρφωση και ζάρωμα του αμφιβληστροειδούς. Στις περισσότερες περιπτώσεις, η επουλωτική αντίδραση είναι ήπια και οδηγεί σε μια πολύ λεπτή μεμβράνη κυττάρων στην επιφάνεια του αμφιβληστροειδούς. Αυτά τα κύτταρα είναι διαφανή και δε δημιουργούν σημαντικές ενοχλήσεις στην όραση. Σε άλλες περιπτώσεις όμως, η διαδικασία εξελίσσεται με συνέπεια την υπερπαραγωγή κυττάρων που δημιουργούν μια παχύτερη, θολή μεμβράνη στην επιφάνεια του αμφιβληστροειδούς. Ακόμα και σε αυτή την περίπτωση όμως συνήθως η εξέλιξη είναι αργή και τελικά η επέκταση της μεμβράνης σταματά. Με το χρόνο, τα κύτταρα αρχίζουν να συσπώνται και ασκούν έλξη προκαλώντας ζάρωμα στη μεμβράνη. Επειδή τα κύτταρα είναι κολλημένα στην επιφάνεια του αμφιβληστροειδούς, αν αυτό συμβεί στην περιοχή της ωχράς, αρχίζει να ζαρώνει και ο αμφιβληστροειδής με αποτέλεσμα την έναρξη συμπτωμάτων στην όραση.
Η κεντρική όραση μπορεί να είναι θολή ή παραμορφωμένη και τα αντικείμενα έχουν περίεργο σχήμα και μέγεθος. Αυτό συνήθως συμβαίνει σταδιακά μέσα σε μήνες. Επειδή η ωχρά είναι το μέρος του ματιού που σας επιτρέπει να βλέπετε λεπτομέρειες, αυτό κάνει δύσκολες δραστηριότητες όπως διάβασμα, γράψιμο και την αναγνώριση μικρών αντικειμένων και προσώπων. Δεν είναι επώδυνη και δεν οδηγεί ποτέ σε τύφλωση γιατί επηρεάζει μόνο την κεντρική όραση. Η περιφερική όραση μένει αναλλοίωτη. Αυτό σημαίνει ότι όλοι οι ασθενείς με επιαμφιβληστροειδική μεμβράνη έχουν αρκετή όραση για να διατηρήσουν την ανεξαρτησία τους και να κινούνται στο χώρο με σχετική άνεση. Σε μερικές περιπτώσεις μπορεί να εμφανισθεί και στο άλλο μάτι. Εάν νομίζετε ότι έχετε συμπτώματα της νόσου θα πρέπει να επισκεφθείτε έναν οφθαλμίατρο. Πρώτα θα μετρηθεί η όραση και στα 2 μάτια. Μετά θα μπουν σταγόνες στα μάτια σας για να μεγαλώσει η κόρη και να μπορούν να εξετασθούν. Θα πρέπει να περιμένετε περίπου μισή ώρα για να δράσουν οι σταγόνες. Θα έχετε θολή όραση για λίγες ώρες μετά και θα είστε πολύ ευαίσθητοι στο φως, γι’ αυτό και δε θα πρέπει να οδηγήσετε μετά την εξέταση. Κατόπιν ένας ειδικός φακός επαφής θα τοποθετηθεί στο μάτι για την εξέταση του αμφιβληστροειδούς και της ωχράς. Ο γιατρός σας μπορεί να σας ζητήσει να κάνετε μια φλουοροαγγειογραφία (ένεση χρωστικής στο χέρι και λήψη φωτογραφιών του βυθού του ματιού) ή μια εξέταση OCT (λήψη τομογραφικών εικόνων της ωχράς με τη χρήση φωτός) για καλύτερη εκτίμηση της μεμβράνης και για να δει αν συνυπάρχει οίδημα (πρήξιμο) ή διαρροή στον αμφιβληστροειδή από τη μεμβράνη.
Στις περισσότερες περιπτώσεις δε χρειάζεται καμιά θεραπεία γιατί τα συμπτώματα είναι ελάχιστα. Οι ασθενείς όμως που έχουν σημαντικές ενοχλήσεις στην όραση και δυσκολεύονται στις καθημερινές τους δραστηριότητες, όπως διάβασμα ή οδήγηση, ή που έχουν αλλοιώσεις στην φλουοροαγγειογραφία, είναι υποψήφιοι για θεραπεία. Η αντιμετώπιση είναι μια εξειδικευμένη χειρουργική επέμβαση που λέγεται “υαλοειδεκτομή”. Η επέμβαση γίνεται με τοπική ή γενική αναισθησία μετά από συζήτηση με το γιατρό σας και διαρκεί περίπου 1–1,5 ώρα. Τα εργαλεία μπαίνουν στο μάτι μέσα από 3 μικροσκοπικές τρύπες που γίνονται στο άσπρο του ματιού (σκληρό). Το υαλοειδές αφαιρείται από το μάτι και κυρίως από την περιοχή της ωχράς χαλαρώνοντας κάθε έλξη σε αυτή. Κατόπιν ειδικά μικροχειρουργικά εργαλεία χρησιμοποιούνται για να αφαιρεθεί η μεμβράνη από τον αμφιβληστροειδή. Κατά τη διάρκεια της εγχείρησης το υγρό που αφαιρείται από το μάτι αντικαθίσταται από ένα ειδικά κατασκευασμένο φυσιολογικό ορό, ώστε μετά την επέμβαση το μάτι να λειτουργεί κανονικά χωρίς το υαλοειδές. Στο τέλος του χειρουργείου οι τρύπες κλείνουν χωρίς ράμματα. Θα μπορείτε να επιστρέψετε στο σπίτι σας την ίδια ή το πολύ την επόμενη μέρα. Σε σπάνιες περιπτώσεις θα χρειαστεί να τοποθετηθεί αέριο μέσα στο μάτι οπότε θα χρειαστεί να κρατήσετε το κεφάλι σας σε μια ορισμένη θέση για 7–10 μέρες και θα απαγορεύεται να πετάξετε με αεροπλάνο για όσο διάστημα το αέριο θα είναι μέσα στο μάτι. Και να είστε σίγουροι ότι ο γιατρός σας δε βγάζει το μάτι σας έξω για να το χειρουργήσει. Στις περισσότερες περιπτώσεις μετά την εγχείρηση διορθώνεται η παραμόρφωση και η όραση βελτιώνεται αλλά η βελτίωση ποικίλει από άτομο σε άτομο. Η υαλοειδεκτομή μπορεί σπάνια να προκαλέσει αποκόλληση αμφιβληστροειδούς για την οποία θα χρειαστούν 1 ή περισσότερες περαιτέρω επεμβάσεις. Μπορεί επίσης να επιταχύνει το σχηματισμό καταρράκτη. Εάν έχετε οποιαδήποτε απορία σχετικά με την πάθηση σας ή την αντιμετώπισή της τότε μη διστάσετε να ρωτήσετε το γιατρό σας ο οποίος θα το συζητήσει λεπτομερώς μαζί σας. |